FUAT KÖPRÜLÜ

Fuat KÖPRÜLÜ


(1890-1966)

"Göğsümüzün, bileklerimizin, dimağımızın metanetini maruz olduğumuz musibetler nisbetinde artıralım. Ümitsizliği, kalbimizdeki o mazlum düşünceleri tardederek nefsimize itimat edelim ve sarsılmaz bir iman ile söyleyelim ki, Türklük düşmanlarından mutlaka intikam alacaktır..."

Türk milliyetçiliğine ilmi çalışmalarıyla hizmet eden Fuat Köprülü 1890'da İstanbul'da doğmuştur. Eğitimine Ayasofya Rüşdiyesinden sonra Macaristan idadisinde devam etmiş, hukuk fakültesinde tamamlamıştır. 1910-1913 yıllarında İstanbul'daki liselerde edebiyat ve Türkçe öğretmenliği yapmıştır. 1913'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde edebiyat profesörlüğü görevine getirilmiştir. Profesörlük yaptığı sırada mülkiye ile Sanayi-i Nefise okullarında ve ilahiyat fakültesinde tarih öğretmenliği yapmıştır. 1934'de Kars milletvekilliğine seçilmiş, 1943'de profesörlükten emekli olmuştur. 1946'da kurulan Demokrat Partinin kurucuları arasında olan Fuat Köprülü, 1946 seçimlerinde İstanbul milletvekili seçilmiştir. 1950 - 1957 yıllarında Dışişleri Bakanlığı yapmış, 1957'de partisinden ayrılmıştır. Edebiyata Fecr-i Ati topluluğunda girmiş, kısa bir süre sonra millî edebiyatçılara katılmıştır. Edebiyat üzerindeki araştırmalarına başlamış, gazete ve dergilerde makaleler yazmıştır. Ziya Gökalp'in "Yeni Mecmua" dergisinde şiirleri ile Divan ve Halk şairleri ve şiir üzerinde yaptığı araştırmaları yayımlanmıştır. 1915'de Millî Tefebbular Mecmuası, 1942'de Türkiyat Mecmuasını çıkarmaya başlamıştır. 1942'de "Türkiyat Enstitüsü"nü kurmuştur. Avrupa Bilim Kuruluna seçilmiş ilk Türk bilim adamıdır. Milletler arası bilimsel kongrelerde Türkiye'yi birçok ülkede temsil etmiştir. 28 Haziran 1966'da İstanbul'da vefat etmiştir.

Fikirleri ve kişiliği: Ziya Gökalp'in fikrine paralel olan Türkçülük fikrini temel alarak eserler üretmiştir. Şarkiyat, Türk Medeniyeti, Kültür Tarihi, Türk edebiyat tarihi, edebi tenkid, kültür, dil, Türk sanat müziği, Türk hukuk ve iktisat tarihleri, Türk siyasî tarihi ve etnolojisi ile din üzerinde yaptığı çalışmaları çeşitli kitapları, gazete ve dergilerdeki makaleleriyle ansiklopedilerde toplamıştır. Edebiyat tarihimizi destanlar çağından günümüze kadar ele almıştır. Edebiyattaki çeşitli devirleri ve yazarları ilmî yönden araştırmış, belgelerle eski eserlerde olmayan şair ve yazarları tanıtmıştır. Türkoloji alanında yaptığı çalışmalarla batıda tanınmış ve Avrupa'daki üniversitelerde ve bilim kurullarında üye olan ilk Türk aydınıdır.

Eserleri: "Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi" adlı eserinde toplanan makaleleridir. Türk hukuk tarihi ile ilgili araştırmaları "Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası", "Belleten" birinci bölümde "Umumî Meseleler" adı altında bir araya getirilmiştir. İslâm ve Türk hukuku tarihine ait "Ünvan ve Istılahlar" ise eserin ikinci bölümünü teşkil etmektedir. Bu makaleler külliyatınnı üçüncü kısmını ise, Vakıfbe dergisine yazmış olduğu makaleler meydana getirmektedir. Bu son makalede ise sahte vakifiyelerin tarih ilmin kullanıldığı ve "Türk Hukuk Tarihi" dergisi gibi yayımlarda çıkmış olup bu çeşit incelemeleri birinci bölümde; "Umumi Meseleler" adı altında biraraya getirmiştir. Eserin ikinci bölümünü "Unvan ve Istılahlar" başlığı altında 1941-1945 yılları arasında yazarın "İslâm Ansiklopedisi"nde yayımlanan makaleleri oluşturur. Üçüncü Bölümü "Vakıflar Dergisi"ndeki makalelerine ayırmıştır. Diğer eserleri ise şunlardır; Hayat-ı Fikriye (1909), Mektep Şiirleri (1918), Nasrettin Hoca (Manzum hikayeler, 1918), Tevfik Fikret ve Ahlâkı (1918), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar (1918, 1966), Türk Edebiyatı Tarihi I, II (1920-1921), Türkiye Tarihi (1923), Bugünkü Edebiyat (1924), Azeri Edebiyatına Ait Tetkikler (1926), Divan Edebiyatı Antolojisi (1932), Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar (1934), Türk Saz Şairleri (1940), Osmanlı Devletinin Kuruluşu (1959), Edebiyat Araştırmaları (1966). Belli başlı eserleridir.